Pleanáil Teanga - Gaeltacht Chorca Dhuibhne

Tá céatadán ana ard don gContae lonnaithe i gCeantar Gaeltachta, agus is mór an méid daoine a labhrann an teanga gach lá sa Chontae, go háirithe sna Ceantair Ghaeltachta - Gaeltacht Chorca Dhuibhne (LPT Chiarraí Thiar) agus Uíbh Ráthach (LPT Chiarraí Theas). 

Chuige sin, tá sé tábhachtach go mbeadh rannóg ann sa chaibidil seo a dhíríonn ar na polasaithe atá ag an gComhairle do thithe i gCeantracha Gaeltachta, ag féachaint go sonrach ar:
1) pholasaithe agus dualgaisí na Comhairle féin ar chaomhnú agus cur chun cinn na Gaeltachta agus na Gaelainne; agus
2) riachtannaisí an duine aonair agus na pobail Ghaeltachta chun tithíocht a bheith acu (dóibh féin agus do labhairt na teanga, spriocanna a thacódh leis na Pleananna Teanga, agus le rannóg 1.9.3.6 sa Dréachtphlean seo, an Polasaí Náisiúnta, Stráitéis 20 Bliain don nGaeilge).

Teastaíonn ón gComhairle "go mbeidh teacht ag gach éinne sa chontae ar thigh le ceannach nó a fhail ar cíos, ar chaighdeán ard tógála ar an láthair atá uathu", ach ní hamhlaidh an cás fé láthair in LPT Chiarraí Thiar, le géarchéim shoiléir thithíochta ann. Mar sin, tá sé fíorthábhachtach go mbeadh tagairtí ann don nGaeltacht agus don dteanga sa chaibidil seo, idir eolas fés na measúnaithe tionchar teanga agus na hiarrachtaí atá á dhéanamh ag an gComhairle tacú leis na Pleananna Teanga.

Mar a bhaineann sé le 7.10. ba chóir go mbeadh plean gnímh curtha ar bun ag an gComhairle chun déileáil le tithe folmha agus leithéidí AirB&B sa cheantar. Is cur chuige iomlánach atá ag teastáilt mar gheall air seo, mar atá scríte, agus muna gcuirtear an teanga sa Ghaeltacht in áireamh i gcinntí, ní cur chuige iomlánach in aon chor a bheidh ann. 

Aontaíodh bearta a bhaineann le tithíocht agus forbairt fhisiciúil i bPlean Teanga Chiarraí thiar (2018 - 2025) agus Roinn na Gaeltachta thar cheann an Stáit. Ceangailte leis seo tá na bearta mar a bhaineann siad leis an gComhairle:
Beart 6.11.1 Clásail teanga d’Eastáit Tithíochta Príobháideacha agus Sóisialta sa Ghaeltacht: 

• Fiosraímid dualgas reachtúil an rialtais áitiúil (ag eascairt as Acht Tithíochta ,1988 Cuid 11 Mír 2a) maidir le clásail teanga a cheangailt le tithíocht shóisialta sa Ghaeltacht. Chiallódh dualgas mar seo go dtabharfaí tús áite, i dtithíocht shóisialta a thógfar amach anseo, do lucht labhartha na Gaeilge i dtaca le céatadán áirithe den tithíocht seo. Bheadh an céatadán tithíochta a bheadh curtha ar leataobh do chainteoirí Gaeilge ag teacht leis an gcéatadán de chainteoirí laethúla atá sa cheantar de réir fhigiúirí an Daonáirimh.
  • B'fhiú go gcuirfí cumas teangan na n-iarrthóirí san áireamh sna cúinsí seo. Bheadh seo ag tacú le pointe KCDP 7-9 ón gComhairle féin (thíos) go mbeadh meascán de thithíocht shóisialta á cur ar fáil acu, agus thabharfadh san aitheanas do dhualgaisí an Chomhairle cearta teangan muintir na Gaeltachta a ráthú chomh maith céanna. 
    • KCDP 7-9 Iomlánú tithíocht shóisialta a chur chun cinn agus meascán a chinntiú laistigh d’fhorbairtí chun sochaí cothrom agus imeasctha a spreagadh
• Fiosraímid an bhféadfaí coinníoll Gaeilge a cheangal le post an Oifigigh Phleanála a bhíonn ag obair le muintir na Gaeltachta ó thaobh na pleanála de. Muna bhfuil tuiscint ag an té a dheineann na cinntí seo ar an ndíobháil sochtheangeolaíocha a bheadh á dhéanamh i nganfhios acu, bheadh feall ana mhór déanta ar an nGaeltacht, ar an nGaelainn agus ar lucht a labhartha. 
• Molaimid go láidir go mbeidh ceist bhreise faoi chumas sa Ghaeilge curtha sa phróiseas iarratais do thigh aonair nua sa Ghaeltacht, ag cinntiú go mbeadh sé níos fusa do chainteoirí laethúla Gaeilge cead pleanála a fháil sa Ghaeltacht, go háirithe sna ceantair Ghaeltachta is láidre – Cat A.

Tá na bearta thuas réamh-aontaithe leis an Roinn agus leis an Stát tríd Acht na Gaeltachta, 2012 agus an Próiséas Pleanála Teanga, mar sin bheimíst ag súil go gcomhlíonfaí na moltaí thuas agus go gcífí i bPlean Forbartha an Chontae iad nuair a bheidh sé dréachtaithe.